Colorado Asırlık Eyalet

Colorado dört mevsimin yaşandığı, havası, doğası, muhteşem dağ manzaraları, şehir ve kasaba yaşamını birleştiren kimliği ve güçlü ekonomisiyle ABD’nin en hızlı büyüyen eyaletlerindendir.

Colorado eyaleti Amerika Birleşik Devletleri’nin orta batı bölgesinde Four  Corners adı verilen dörtlü eyalet grubu içinde  yer alır. Kuzeyde Wyoming , kuzeydoğuda Nebraska, doğuda Kansas, güneydoğuda Oklahoma, güneyde  New Mexico,  Batıda Utah, güneybatıda Arizona ile çevrilir.

Nüfusu 2020 yılı itibariyle 5.773.714 kişi olan eyaletin başkenti ve en kalabalık şehri Denver’dır. ABD’nin en hızlı büyüyen ikinci eyaleti olarak öne çıkan bu eyalet özellikle son yıllarda yaşam kalitesi ve doğal güzellikleri nedeniyle yaşamak için ilk sıralarda tercih edilen popüler bir lokasyondur. Bu eyalette yaşam için tercih edilen en popüler şehirler;  Denver, Colorado Springs, Boulder, Fort Collins, Aurora and Loveland şehirleridir.

Renkli Colorado olarak da adlandırılan bu güzel eyalet, ismini eyalet topraklarında yer alan Colorado nehrinin alüvyonlu topraklarından alır.  İspanyolcada “kızıl” anlamına gelen “Colorado” adı ilk kez  İspanyol kaşifler tarafından verilmiştir. Amerika’nın İsviçresi, En Yüksek Eyalet, Renkli Eyalet, Küçük Londra gibi isimler de eyalet için kullanılan diğer adlardır. Bağımsızlık Bildirgesi’ni imzalamasının 100.yılında Asırlık Eyalet adıyla da anılmaya başlanmıştır.

Amerika Birleşik Devletleri’nde Rocky Mountains adı verilen bölgesinde yer alan eyalet yemyeşil ovaları, ormanları, tepeleri, plato, kanyon, nehir ve çöl alanlarıyla doğal güzellikler bakımından oldukça güzel bir görünüme sahiptir. ABD’nin eşsiz bir doğaya sahip eyaletleri arasında ilk sıralarda gelen bu doğa harikası eyalet,  dünyanın ünlü kayak merkezlerinden olan Aspen’e de ev sahipliği yapmasıyla tanınır. Sakinlerine “Coloradon” adı verilen eyaletin en büyük şehri Denver’dır.

Gerek yaşam kalitesi ve hane halkı gelirinin yüksek olduğu popüler bir eyalettir. Hane geliri bakımından ABD’nin en zengin 6.eyaleti durumundadır. Biyokimya, uzay ve roket sanayi, yazılım geliştirme, tarım, madencilik, savunma sanayi, üretim sanayi  ve turizm önemli gelir kaynaklarının elde edildiği alanlardır.

Vergi oranları bakımından da en avantajlı eyaletlerdendir. Eyalette emlak vergisi , satış vergisi ve gelir vergisi  diğer pek çok eyalete göre düşüktür. Yiyecek ve ilaçlar gibi temel ihtiyaç ürünleri  üzerinden satış vergisi alınmayan eyaletler arasındadır. Satış vergisi %2.9 civarında olup, bu oran idari bölgelere göre değişiklik gösterebilir.

Eyalet dünyaca ünlü Aspen Kayak Merkezi başta olmak üzere pek çok doğal güzelliğe ev sahipliği yapar. Estes parkı, Grand Lake’de bulunan Rocky Dağları Milli Parkı, Montrose’da bulunan Gunnison Milli Parkı, Fruita’da bulunan Colorado Ulusal Anıtı, Dinazor Anıtı eyalette bulunan diğer önemli yerlerdir. Estes Park’ın hemen üzerinde Stanley Kubrick’in Türkçeye “Cinnet” adıyla çevrilmiş ünlü “Shining” filminin çekildiği Grand Overlook Hotel bulunur ve turistlerin mutlaka ziyaret ettikleri yerlerin başında gelir.

Çheeseburger’in doğdugu eyalet olarak kabul edilen ve dünyada ilk Rodeo’nun düzenlendiği Deer Trail Rodeo etkinlikleri büyük ilgi görür. Dünyaca ünlü One Republic isimli Rock-Pop  grubu da bu eyalette çıkmıştır.

Başkenti: Denver

Eyalet Kısaltması: CO

Nüfus: 5.773.714 (2020)

Motto: Nil sine Numine (Nothing without Providence)

Takma Adı:  Centennial State

En Büyük 10 şehri: Denver 705,576; Northeast Jefferson 485,555; Colorado Springs, 498,879; Aurora, 363,550; South Aurora 386,502; West Adams 310,409; Southwest Arapahoe 201,720; Fort Coolins, 148,612; Lakewood, 145,516; Thornton, 124,140; Arvada, 109,745

Kapladığı Alan: 103,717 sq mi. (268,627 sq km)

ABD temsilci sayısı: 7

Birliğe giriş sırası ve tarihi: 38. Eyalet, 1 Ağustos 1876

İdari Bölge sayısı:64

Colorado İklimi

Yazların serin ve kuru, kışların soğuk ve karlı geçtiği eyaletin ortalama sıcaklık 15 °C, kışın ise -6 °C’’dir. Eyalet içinde bölgelere göre değişen iklim farklılıkları görülür. Örneğin doğu düzlüklerinde yaz aylarında 35ºC’nin üzerine çıkar. Denver ve çevresinde kış aylarında yoğun kar yağışı görülür ve yaz ayları bu bölgede oldukça sıcak geçer. Ayrıca pek çok bölgesinde mikro iklimler görülür.

Colorado Tarihçe

14 bin yıl önce ilk yerleşimlerin olduğu eyalet topraklarının 1500’lü yıllarda İspanyol kaşifler tarafından ziyaret edildiği düşünülmektedir. Bölge topraklarına 1541 yılında  ayak basan  ilk Avrupalının İspanyol kaşif Francisco Vázquez de Coronado olduğu kabul edilir. 1682’de Fransız kaşif Robert de La Salle, Rocky Dağları’na kadar olan bu topraklara Fransa adına el koyduğunu ilan etmiştir. 1803 yılında Amerika Birleşik Devletleri  68 milyon Frank karşılığında eyaletin doğu kısmını kapsayan geniş bir bölgeyi Fransa’dan Louisiana Satışıyla satın almıştır.

Topraklarının orta kısmı 1845 yılında Texas Eyaletinin izniyle alınmış, batı kısmı Meksika savaşı sırasında 1848 yılında alınmıştır. Eyaletin resmi olarak ABD toprağı olması 1865 yılında olmuştur. Muhteşem güzellikteki doğası, bu doğal güzellikler içinde sakinlerine sunduğu çeşitli outdoor aktiviteleriyle ABD’nin en sağlıklı eyaletlerinden biridir. ABD ortalamasına göre obezite oranının en düşük olduğu eyalette sağlıklı beslenme ve spor oldukça önemlidir.

Colorado’da Sosyal Yaşam

Sahip olduğu doğal güzellikleri nedeniyle Colorado eyaleti outdoor spor aktivitelerinin oldukça popüler olduğu bir eyalettir. Bu aktivitelerin yanı sıra spor sosyal yaşam içinde önemli bir yer tutar. ABD genelinde obezitenin en düşük olduğu eyaletlerden biri olarak, spor etkinlikleri  ve çeşitli dallarda spor müsabakaları eyalet çapında büyük  ilgi görür. Amerikan futbolunda Denver Broncos, beyzbolda  Colorado Rockies , basketbolda Denver Nuggets, futbolda Colorado Rapids ve buz hokeyinde kısaca  “Avs”  olarak bilinen Colorado Avalanche takımları maçları büyük ilgi gören takımlardır.

Kayak merkezlerine ulaşım kolaylığı ve yıl boyunca çeşitli outdoor aktivitelerinin yaygın olduğu bir eyalet olarak sakinlerin büyük şehirlerin karmaşasından uzakta tatil ve dinlenmeye vakit ayırabildikleri huzurlu bir eyalettir. Balık tutma, balon gezileri, kamp, kayak gibi aktiviteler eyalette oldukça popülerdir.

Colorado Brewers’ Festival ve Great American Beer Festival gibi bira festivalleri yerli yabancı pek çok turist çeken önemli festivaller arasındadır. Eyalette bulunan Denver ve Colorado Springs gibi şehirler antika dükkanları, alışveriş mekanları, ünlü restoranları, sanat galerileri ve eğlence mekanlarıyla şehir yaşamına özgü imkanlar sunarken, Colorado organik pazarları ve küçük kasaba fuarları, kış karnavalları, sıcak hava balon festivalleriyle küçük yerleşim yerlerine özgü sosyal yaşamı ile ön plana çıkan güzel bir eyalettir.

Colorado’da Turizm

Eyaletin nefes kesen manzaraları, dünyanın en iyi kayak merkezlerinden birine ev sahipliği yapması  turizmin bu eyalet için önemli bir gelir kaynağı olmasını sağlamıştır. Eyaletin en ünlü turistik noktaları arasında Aspen Kayak Merkezi,  Rocky Dağları Milli Parkı, Curecanti Doğal Dinlenme Alanı, Mesa verde Doğal Parkı,  The Great Sand Ulusal pakı ve koruma Bölgesi,  Dinazor Anıtları Parkı, Colorado Ulusal Anıtı bulunmaktadır.

Colorado’da Sağlık

Colorado eyaleti ABD’de obezitenin en düşük olduğu, sağlıklı beslenme alışkanlıklarına oldukça önem verilen bir eyalettir. Vegan ve glütensiz beslenme eyalet çapında popüler beslenme tercihleri arasındadır. Sağlık imkanları bakımından gelişmiş bir eyalettir. Amerika‘da sağlık hizmetlerinin kalitesi bakımından en iyi 10 eyalet arasında olan Colorado’da 100’den fazla hastane bulunur. Bu hastanelerden dokuz tanesi yüksek performanslı ülke çapında başarılı hastanelerdir. Eyalette bulunan en iyi hastane Aurora’da bulunan UC Health University of Colorado hastanesidir. Yedi farklı uzmanlık dalında ABD’de ilk 7’de olan bu hastane Colorado Kanser Merkezi’nin de en büyük ortağıdır. Colorado’da hiçbir devlet desteği almayan bir kişinin kapsamlı bir sağlık sigortası için aylık 340 dolar bütçe ayırması gerekir.

Colorado’da Eğitim

ABD’nin eğitim seviyesi bakımından 5. eyaleti;  okul ve eğitim kalitesi bakımından 50 eyalet arasında 17.sıradadır.

Doğal Afetler Yönünden Colorado

Büyük doğal afetler bakımından yüksek riskli bir eyalet olmamakla beraber, eyalette orman yangınları, sel, kuraklık ve hortum riski olan bir eyalettir. Tüm ABD eyaletleri arasında doğal afet riskleri bakımından en riskli ilk 5 eyalet arasındadır.

Colorado’da Ev Fiyatları

Amerika’nın ünlü emlak satış sitesi Zillow’un verilerine göre eyalette medyan ev fiyatları bahçeli 4 yatak odalı bir ev için 467,818 dolar civarındadır. Yaşam giderleri bakımından en pahalı şehri olan Denver ev fiyatlarının da en yüksek olduğu şehirdir. Denver’da ortalama ev fiyatları 517,766 dolar’dır. Eyaletin Denver’a göre yaşam giderleri bakımından ucuz olan başka bir büyük şehri olan Colorado Springs’de ortalama ev fiyatları388,907 dolar’dır.

Colorado’da ev fiyatları ABD ortalamasından %34 fazladır.  Ev fiyatlarının yüksek olduğu Colorado emlak vergisi bakımından en avantajlı 3.eyalettir. Diğer yandan market fiyatları ve yaşam giderleri bakımından ABD ortalamasının altındadır.

Colorado’da Ev Kiraları

Eyalette  stüdyo tipi bir daire için aylık kira 1,279 dolar (ABD ortalaması 949 dolar); 2 yatak odalı bir ev için aylık kira ücreti 1,494 dolar (ABD ortalaması 1,278 dolar) 4 odalı bahceli bir ev için aylık kira 2,332 dolar (ABD ortalaması 1,950 dolar) civarındadır. Eyalette yaşayanların sadece %40’ı kiracı olmayı tercih etmektedir.

Colorado’da Yaşam Giderleri

2019 yılı istatistiklerine göre Amerika’da bir işçinin yıllık medyan geliri 47 bin dolar’dır. Yaşam giderleri açısından ABD ortalamasının üzerinde bir eyalettir. Ancak eyalette Denver veya Colorado Springs gibi popüler şehirlere alternatif olarak yaşam giderlerinin düşük olduğu pek çok şehir bulunmaktadır. Örneğin Federal Heights, eyalette yaşanabilecek en ucuz şehirdir. Yaşam giderlerinin düşük olduğu diğer şehirler Lamar, Brush, Fort Morgan, Sterling, Trinidad, Pueblo ve Clifton şehirleridir.

ABD geneliyle karşılaştırıldığında enerji tüketimi düşük bir eyalettir. Diğer yandan elektrik, su ve doğalgaz masrafları açısından ABD’nin en ucuz 10 eyaleti arasındadır. ABD genelinde elektrik, su, doğalgaz, internet gibi giderler için ödenen ortalama ücret 370,16 dolar iken, eyalette bu giderler için ödenen ortalama ücretler 314,80 dolar civarındadır. “Utility Expenses”  adı verilen bu tür giderler elektrik, doğal gaz, kablolu Tv, internet, çöp-geri dönüşüm, kanalizasyon  ve su gibi faturalara dair ödemeleri kapsamaktadır.

Bu tür giderler için ABD ortalamasına göre 56 dolar tasarruf edilen bir eyalettir. Bu tür giderler için ödenen tutarların daha düşük olması, eyaletin mevsimsel avantajlarıyla ilgilidir. Klima kullanımına gerek duyulmayan eyaletlerden biri olarak ülkenin en büyük 5 doğalgaz üreticisi arasındadır. Bu avantaj doğalgaz fiyatlarına yansımaktadır. Son olarak yenilenebilir enerji kaynakları bakımından lider eyaletlerden biridir. Özellikle son yıllarda pek çok ev sahibi yenilenebilir, çevre dostu enerji kaynaklarına yönelmektedir.

ABD Tarım Bakanlığı’nın araştırmasına göre Amerikalılar aylık bütçelerinin  %6’sını market alışverişine; %5’ini dışarıda yemek yemeye harcamaktadır. Market alışverişi ve dışarıda yemek yeme giderleri ABD ortalamasının yaklaşık 17 dolar üzerindedir. Tarım Bakanlığı’nın verilerine göre ABD genelinde market alışverişi gideri bir kişi için 323 dolar’dır. Colorado Springs ve Denver için bu gider aylık 340 dolar’dır. Market alışverişinin dışında dışarıda yemek yemek için ayrılması gereken bütçe de göz önünde bulundurulduğunda yeme içme için aylık 440 dolar bütçe ayırmak gereklidir.

Colorado’da Vergi

Colorado flat-tax (düz oranlı vergi ) sistemiyle vergilendirme yapan 10 eyaletten biridir. Flat-tax eyaletlerinde kişilerin ne kadar para kazandığına bakılmaksızın gelirlerinin %4,63’ü kadar vergi yükümlülüğü bulunur. Bu sistemin tersini uygulayan eyaletlerde “Progressive Tax” adı verilen bir sistem uygulanır. Bu sisteme göre kazancı düşük olan kişilerden düşük vergi, kazancı yüksek olan kişilerden yüksek vergi alınır.